„

Лејди Макбет е инспирирана од безвремената трагедија на Шекспир. Фокусот на претставата е на трагичната и несреќна љубовна приказна помеѓу Макбет и неговата сопруга. Заради нивната страст, амбиција и силната жед за моќ, тие се жртви на сопствените интриги. Шекспир му вдахнал еден безвремен и универзален сентимент на драмата заради што и нашата приказна е сместена во неодреден временски период и место. Започнува онаму каде завршува трагедијата на Шекспир: сопружниците Макбет се мртви. Ослободени од земната агонија, но сепак осудени вечно повторно и повторно да го преживуваат најтемниот период од нивното минато – казна која ја добиле, па еден  врз друг си ја задаваат. Меѓусебно се обвинуваат и секој го гледа виновникот во другиот. Мислите се отелотворуваат, ликовите оживуваат и повторно ги преживуаат драматичните настани во кои еднаш одамна тие биле протагонисти. Но исто како и сеќавањето, со текот на времето овие настани се менуваат. Згора на сè, нивниот кошмар за миг го прекинуваат миговите на љубов и нежност. Лејди Макбет е драма за животот и смртта, за амбициозните врски помеѓу луѓето, драма која ја носи публиката на едно патување за да ја запознае комплексноста на човечката психа.

”

„

Нашата хероина, млада, ментално нестабилна жена, се идентификува со својата истоименичка Офелија од драмата на Шекспир. Читањето ѝ е сè во животот – кога чита, го наоѓа мирот и спокојството. Таа се обидува да открие што се случило со неа читајќи го Хамлет. Зборовите се отелотворуваат, ликовите оживуваат, па преку приказната на Шекспир, Офелија ги преживува драматичните настани од нејзиниот живот. Хамлет е драма за животот и смртта, за амбициозните врски помеѓу луѓето, драма која публиката ја води до најтемните катчиња на човечката душа.

”

„

Маженственост и женственост. Добро и зло. Горе и долу. Живот, смрт, театар или телевизија? Душевното и телесното. Ерос и Танатос. Перцепцијата на универзумот, барем во западната култура, се чини не може да се издели од дуализмот, од изборот или обрската да се избере едното или другото. „Nulla ethica sine aesthetica“. Оваа Јулија и оваа Офелија кои ние ви ги прикажуваме, може не се ни мажи ни жени, ни жртви ниту пак хероини, а нивното време и место веќе не ги одредува едностраноста (како нашата) ниту пак антагонистот, двојноста. Дали секој еден ентитет, идеја или ситуација е сама по себе двојна? И што се случува или како се нарекува она што еднаш ќе се оддели и веќе не може да се поистоветува со таа класификација?

Офелија и Јулија веќе милион пати се самоубиле на сцената. Нашите хероини се будат во едно чистилиште, каде зборуваат за деталите на нивното бесчестие. Местото и времето запираат: се враќаат за да разговараат со оние кои ги сакаат, па и оние кои не ги сакаат, коментираат за новостите како да се две искусни славни личнсоти, потонуваат во трауми и нереализирани спомени, го истражуваат својот статус на жени, жртви или преживеани во своето општество и историја. Како жени, кои преживеали повеќе од четиристотини самоубиства, како самоубијци кои премногу го сакаат животот, како жртви на самоубиство, тие никогаш не умираат.

”

„

Францускиот автор Алфред Жари претставува предвесник на Надреализмот во театарот како и основоположник на Театарот на апсурдот. Неговото култно дело Крал Иби се третира како првата модерна авангардна драма во театарската традиција која веднаш по нејзиното поставување на сцена го сврте вниманието на публиката кон артифициелноста на театарските конвенции.

Овој текст е еден од првите три стилизирани бурлески каде Жари ги исмева и покажува аномалиите на модерното време. Преку  главниот протагонист Татко Иби во една структура на гротескна пародија на Шекспировиот Магбет, плашливецот Крал Иби, претставникот на буржоазијата е прикажан како некој кој бескурпулозно гази се пред себе за да ги достигне своите цели. Преку овој централен карактер кој е познат по неговиот апсурдно инфантилен однос кон светот и кој поседува алчна потреба по низа задоволства, авторот ни ја презентира неговата слика за модерниот човек. Во таа смисла Иби е метафора за тој модерен човек, кој е прикажан како грд, вулгарен, алчен, грандиозен, нечесен, глупав, незрел, зол и кукавица. Истовремено авторот става акцент и ги издвојува алчноста и моќта за власт како „болести“ во модерниот свет.

Денес, 122 година од првата изведба на Крал Иби, повторно се навраќаме на него заради неговата оригиналност и провокативност. Кај Жари вулгарната гротеска се интерпретира како авторско-режисерско-актерска дистанца и коментар за не-вредностите на современиот човек. Крал Иби е извор на многубројни како теоретски така и практични истражувања и мотив за градење на цели идејни движења во градењето на театарската естетика на дваесеттиот век.

Васил Христов, режисер

”